Лукашэнка як Чарненка

Гонкі на лафетах нашага стагоддзя.

Апошнім часам, назіраючы за Лукашэнкам і чытаючы масавае зласлоўе беларусаў у медыях і сацыяльных сетках, я спрабавала зразумець, што ж мне ўсё гэта нагадвае. Нейкае шалёнае дэжавю, настолькі вострае, што суправаджалася пахам дэфіцытных пераднавагодніх апельсінаў, па якія савецкі народ стаяў у чэргах.

Ну, вядома, апельсіны. Чэргі перад Новым годам па дэфіцыт. І не толькі перад Новым годам. Барацьба ўнутры працоўных калектываў за святочныя харчовыя замовы з зялёным гарошкам, бляшанкай згушчонкі і сіняй курыцай. Так, гэта яно: познесавецкі час і такія ж генеральныя сакратары.

Лукашэнка прайшоў вялікі працоўны шлях і паказаў нам усіх генеральных сакратароў перыяду распаду. Да 2020 года ён быў вельмі падобны да Леаніда Брэжнева сямідзесятых. Эпоха застою - быццам і не сталінізм, так што людзі пачуваюцца амаль у бяспецы. Ёсць, вядома, пэўная колькасць дысідэнтаў, якіх не задавальняе танная гарэлка і каўбаса за 2.20, ім для чагосьці патрэбная свабода слова і сходаў. Яны друкуюць улёткі і самвыдат. Іх актыўна саджаюць, на сачэнне за імі ідуць каласальныя бюджэтныя сродкі, дзеля іх ствараюцца цэлыя ўправы ў КДБ. Але астатнія - тыя, хто можа абысціся без свабоды, хто прыстасаваўся і разглядае такое жыццё як прымальнае, - жывуць цалкам камфортна. За анекдоты ўжо не саджаюць, так што можна ўвечары на кухні пасмяяцца, абмяняўшыся свежымі показкамі пра Брэжнева, і нават адчуць сябе вечаровымі якабінцамі. Падчас застолляў галоўны герой вечара - той, які смяшней за ўсіх пакажа састарэлага генеральнага сакратара. І агулам усе задаволеныя - ніхто не галадае, чорны варанок па начах не ездзіць, шмат хто ездзіць у Крым ці Дамбай, на партыйных сходах можна гуляць у марскі бой або разгадваць крыжаванкі. Галоўнае - своечасова паднімаць руку, каб пачуць "прынята аднагалосна" і ісці дадому.

Паводзіны Лукашэнкі пасля жніўня 2020 года і яшчэ некалькі гадоў - гэта дакладная андропаўшчына. Калі не разумееш, што рабіць і куды кідацца, як кіраваць тым, што раскідваецца на вачах, - пачынаеш рабіць ідыёцкія ўчынкі і арганізоўваць такія ж кампаніі. Андропаў загадаў адлоўліваць людзей у парках, кінатэатрах і крамах, каб баяліся ўлады. Афіцыйна гэта называлася ўмацаваннем працоўнай дысцыпліны. І калі высветлілася, што затрыманы міліцыяй у краме ці кіназале савецкі грамадзянін афіцыйна мусіць быць на працы, то карны механізм неадкладна прыводзіўся ў дзеянне. Савецкая прэса з усім сваім запалам выкрывала прагульшчыкаў і выпускала перадавіцы з лозунгамі «Дармаеды – нашы ворагі! Хлеб працоўны ад іх беражы!». Менавіта Андропаў пачаў будаваць турэмныя псіхічныя лячэбніцы (дысідэнты разумелі, што гэта - персанальна для іх) і ўвёў каменданцкую гадзіну для дзяцей і падлеткаў. Словам, набор бессэнсоўных рухаў цела, новыя, такія ж бессэнсоўныя, задачы для сілавікоў, закручаныя да рыпення гайкі - проста так, каб народ ведаў сваё месца і разумеў, што без найвышэйшага дазволу ён нават у кіно пайсці не можа.

А зараз, перад чарговым самаабраннем, Лукашэнка - выліты Канстанцін Чарненка: “пасля цяжкай і працяглай хваробы, не прыходзячы ў прытомнасць, прыступіў да сваіх абавязкаў”. Поўны распад, раскладанне, гніенне ўсёй сістэмы. Імклівы рух да канца Савецкага Саюза. Народ тады ўжо рагатаў у голас. Анекдоты пладзіліся, як трусы. Цяпер героямі вечарынак станавіліся тыя, хто мог пераймаць галоўнага савецкага дыктара Ігара Кірылава і патэтычна прамаўляць: “Таварышы, вы будзеце смяяцца, але савецкі народ зноў панёс цяжкую страту…” Менавіта тады з'явілася выраз “гонкі на лафетах”.

Лукашэнка за апошнія гады карыкатурна нагадваў нам усіх удзельнікаў гэтых гонак на лафетах. І не кажыце, што следам за Чарненкам усё ж такі з'явіўся Міхаіл Гарбачоў, які пачаў перабудову і рэформы. Калі б СССР пасля тых генеральных сакратароў узначаліў Рональд Рэйган, або Маргарэт Тэтчэр, або Напалеон, або Ўінстан Чэрчыль, або Мікі Маўс - яны ўсё адно не змаглі б нічога зрабіць з сістэмай, якая канала, смярдзела, і раскладалася. Яна скончылася з апошнім лафетам, і пытанне было толькі ў тым, пахаваюць яе рэформы, масавыя выступы ці ядзерны выбух. Асуджанасць сістэмы - рэч настолькі ж няспынная, як змена паравін года.

Так што, Канстанцін Усціновіч 2.0, прыступайце, не прыходзячы ў прытомнасць, да сваіх абавязкаў. Мы гэтага вельмі чакаем.

Ірына Халіп, адмыслова для Charter97.org

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]