Насуперак гравітацыі

Бег з перашкодамі - нацыянальны тып спорту

Калі я ўбачыла кадры прапагандысцкага трэшу, у якім паказвалі, як Васіля Верамейчыка ў менскім аэрапорце выводзяць у кайданках з самалёта і запіхваюць у мікрааўтобус, першая думка была зусім бытавой: як добра, што ён у куртцы, у В'етнаме ж спякота, маглі б проста ў шортах прывезці, а ў куртцы добра, не змерзне. Больш ні аб чым у той момант думаць было немагчыма.

Стужкі сацсетак у той самы час выбухалі дзясяткамі допісаў вялікіх знаўцаў, якія постфактум давалі Васілю парады: куды ты паехаў, дурань, В'етнам - сацыялістычная краіна, з рэжымам Лукашэнкі на сяброўскай назе, і было зразумела, што выдасць, і трэба было ехаць у іншую краіну - у Грузію, Албанію ці Чарнагорыю, напрыклад. Або ў Малдову. Або яшчэ куды-небудзь, свет вялікі.

Насамрэч свет толькі здаецца вялікім. Для беларусаў ён змяншаецца з кожным днём, як шчыгрынавая скура. Грузія падпісала пагадненне з беларускім КДБ аб супрацоўніцтве, і сем'і беларусаў, якія ўцякалі туды ад пераследу, свой штогадовы «візаран», неабходны для абнулення тэрміну знаходжання, плануюць паасобку, каб калі аднаго не пусцяць назад, другі паспеў сабраць рэчы. Можна ўзгадаць журналіста Андрэя Мялешку, які пражыў у Грузіі некалькі гадоў, а потым дэпартаванага - дзякуй, што ў Польшчу, адкуль ён прыляцеў. Або Рамана Кісляка, якому грузінскія ўлады адмовілі ў прытулку. Сербія - найпрыгажэйшая краіна з букалічнымі краявідамі, якую рэжысёр Андрэй Гнёт сам абраў месцам здымак, - арыштавала яго і мела намер выдаць Беларусі. Пры тым, што Сербія - кандыдатка ў чальцы Еўразвязу. Дарэчы, вяртаючыся да Васіля Верамейчыка: а ці можа хто-небудзь увогуле гарантаваць, што чалавека, які прызнаны пагрозай нацыянальнай бяспецы ў краіне ЕЗ, упусцяць у краіну, якая з'яўляецца кандыдаткай на ўступленне?

Гэта, вядома, здаецца малаімаверным - так бо і прызнанне пагрозай бяспекі Літвы чалавека, які ваяваў за Украіну, здавалася малаімаверным. Не кажучы ўжо пра тое, што ваяру, параненаму на фронце і ўзнагароджанаму медалём «Украіна — понад усё!», закрываць уезд у краіну, за якую ён не фігуральна, а літаральна праліваў кроў, — куды ўжо малаімаверней.

Свет для Васіля памяншаўся з касмічнай хуткасцю. Украіна, Грузія, Літва, увесь Еўразвяз - дзверы перад ім зачыняліся адны за аднымі. Ці можна сур'ёзна абмяркоўваць, куды яму трэба было ці не трэба было ехаць? Няўжо ніхто з нас ні разу ў жыцці не ўцякаў, не разбіраючы дарогі, ратуючыся ад рабаўнікоў, амапаўцаў, хуліганаў, мінулага жыцця? Уцякаў з перашкодамі, па краінах, гарадах, балотах, праз межы - гэта ўжо наш нацыянальны тып спорту. Так і Васіль Верамейчык – уцякаў, каб хоць недзе спыніцца на час і перавесці дух. А зараз, калі ён у турме, усе наперабой раяць, куды трэба было ехаць. Як дакладна напісала ў Фэйсбуку журналістка Яўгенія Долгая, «прыз за «самую крэатыўную параду», куды трэба было ехаць Васілю, забіраюць тыя, хто не разумее, чаму ён не паехаў у ЗША».

Нядаўна, пасля забойства ў цэнтры Варшавы беларускі Лізы, я ўжо пісала аб тым, што бяспечных месцаў на планеце не засталося. Ты можаш ва ўсякім пункце свету стаць ахвярай забойцы, тэрарыста, маньяка. Але гэта датычыцца ўсяго чалавецтва. А наконт беларусаў я б сёння сфармулявала па-іншаму: для нас не засталося бяспечных краін на мапе свету. Калі я ўчора размаўляла са знаёмымі Васіля ў Літве, на мяне проста пасыпаліся гісторыі пра тое, як пагрозай нацыянальнай бяспецы прызналі дзяўчыну, якая дзевяць гадоў таму працавала ў «Белгазпрамбанку», кінолага, які дваццаць гадоў таму трэніраваў сабак для памежнікаў, ці айцішніка, які адпрацаваў некаторы час сістэмным адмінам у раённай падатковай інспекцыі. Жыццё, праца, новыя сацыяльныя сувязі, планы на будучыню - усё разбураецца ў адзін момант з атрыманнем прадпісання пакінуць краіну. Торба з самым неабходным даўно ўжо павінна стаяць не толькі ў калідоры ў беларусаў, якія жывуць дома, але і ў тых, хто ўцякаў. Таму што стартавы пісталет можа стрэліць у кожны момант і ў кожным пункце свету. А іншага глобуса - персанальна для нас - пакуль не існуе.

І пры гэтым мы яшчэ прымудраемся жыць, працаваць, жартаваць, выхоўваць дзяцей і дапамагаць адзін аднаму, не адчуваючы глебы пад нагамі, лунаючы ў паветры. Насуперак усім законам. Насуперак гравітацыі.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]