Бункер шукае дамбу

А там усё той жа расейскі патоп - бессэнсоўны і бязлітасны.

Угневаны натоўп вырваўся на плошчу. Усяго некалькі прыступак і сціплы ланцужок паліцыянтаў аддзяляе іх ад адміністрацыі. Вось зараз абураныя грамадзяне ўвойдуць у гэты бастыён магутнай улады, якая празявала нечуваны патоп, і растлумачаць сваім маркотным чыноўнікам, як ім трэба было дзейнічаць у надзвычайных абставінах. Гэта ж кім трэба быць, каб сядзець вось так па кабінетах, калі давераны ім горад у літаральным сэнсе слова сыходзіць пад ваду.

Дзіўная на плошчы разыгрываецца драма. Аднак мясцовыя вартавыя парадку, якія заступілі шлях абураным гараджанам, асабліва не мітусяцца. Папярэджваюць аб адказнасці, якая ім пагражае. Толькі і ўсяго? А нагоды няма для хваляванняў. Пратэстоўцаў выйшла ўсяго толькі сотня або крыху больш за тое. Ні Ямелькі Пугачова, ні Чапаева з аднайменнага фільма быццам бы ў натоўпе не відаць. Дык чаго мітусіцца?

Але вось закаключка - ніхто тут не маўчыць. Люты гнеў проста хвошча цераз край, быццам вясновая рака, якая рванула раптоўна са звыклых берагоў. І нават уявіць нельга, чым усё гэта можа скончыцца. Абураныя галасы ўжо ўзнімаюцца віхурай над плошчай. Зліваюцца ў асобныя плыні. Нарэшце - у адзіную, агульную. І раптоўна збой нейкі. Усяго два словы праступілі выразна. Паўтораныя шматкроць і чамусьці глуха. Нібы вырваўся стогн: «Пуцін, дапамажы!..»

Гэта Орск. Горад у Арэнбуржскай вобласці. Вясна. Красавік. Патоп - рака Урал прарвала дамбу. Пад ваду ідуць вуліцы, двары, дамы. Усё нажытае. Дзесьці вые сірэна. Плывуць па вуліцах лодкі. Людзі з дзецьмі і сабраным спехам дабром бягуць да аўтавакзала - там быццам бы пакуль яшчэ не затапіла. Але што будзе праз гадзіну, праз дзве, не ведае ніхто.

І тут да прысутных на плошчы ўжо выходзіць мэр. Нешта ім тлумачыць, некаму нешта тлумачыць. Усе незадаволеныя. Гавораць, крычаць адначасова. Ніхто нічога не разумее. Зноў напальваюцца жарсці да мяжы. Але тут праносіцца чутка, што тых, хто прыйшоў на размову з начальствам, прыме губернатар. Але не ўсіх. Толькі прадстаўнікоў, калі ўжо на тое пайшло.

Кантакты з уладай падчас бедстваў і іншых катаклізмаў - справа безнадзейная. У лепшым выпадку паспрабуюць падданых суцешыць. А то скарыстаюцца выпадкам і адчытаюць. Як школьнікаў, якія ўцяклі з урокаў. Што і зрабіў арэнбуржскі губернатар, убачыўшы тэлефоны ў руках у дэлегатаў з плошчы. А пасля кароткай сваркі пачаў наогул расказваць пра тое, як цяжка яму жывецца. Колькі гадоў без адпачынку. Вось паспадзяваўся на нейкае падабенства зацішша, узяў два тыдні. Ды так і не выйшаў нікуды. Не атрымалася!.. А потым суровы начальнік пачаў захапляцца тымі, хто за свой рахунак купляе лодкі і ўступае ў адзінаборства са стыхіяй. Таксама навіна. Даўно было вядома, што выратаванне тапельцаў - справа тапельцаў. Аднак губернатар рашуча спыніў недарэчныя спробы асобных грамадзян іранізаваць з нагоды дзеянняў кіраўніцтва. Але потым усё ж памякчэў і выдаў патануламу гораду суцяшальны прыз. Пацярпелыя атрымаюць ад дзяржавы па 50 тысяч, а тыя, хто страціў маёмасць, па 100 тысяч. Хтосьці з плошчы яшчэ спрабаваў высветліць, а як за гэтыя сто тысяч аднавіць дом, які спрэс змыты плынню. Але такія пытанні ўлада не любіць і разважаць пра гэта не мае намеру.

А вада ўсё прыбывала. Кожны наступны дзень прыносіў новыя трывогі. Ужо было вядома аб трох прарывах у дамбах. У суседнім Арэнбургу затапіла набярэжную, цокальныя паверхі сыходзілі пад ваду. Працавалі ратавальнікі. Па вуліцах і плошчах снавалі лодкі. У сацыяльных сетках з'явіліся здымкі нейкіх дакладных плям пад вадой. Гэта машыны тых, хто не паспеў іх перагнаць куды далей. З'явіліся звесткі аб першых загінулых.

Спадзявацца заставалася хіба на цуд. Вось зараз з'явіцца белая яхта на вар'яцкай рацэ. І ўсе ўбачаць на яе борце таго, каму аддалі грамадзяне свае галасы на нядаўніх выбарах. Ён ведае пра ўсё. Ён можа ўсё. Нездарма да яго заклікала плошчу. Загадае строга і неадольны патоп спыняць. Калі толькі ён ведае пра тое, што тут адбываецца. Калі толькі падступныя чыноўнікі ад яго не схавалі, што тоне Орск, а за ім ужо і Арэнбург.

Не, ніхто і нічога не хаваў. Вось толькі белая яхта на гарызонце так і не абазначылася. І, здаецца, чакаць пацярпелым давядзецца вельмі доўга. Прэс-сакратар адважна выйшаў да тэлекамер і растлумачыў народу сутнасць праблемы. «Пуцін, фактычна, хоць ён і не там фізічна, але ён увесь час прысутнічае ў гэтай тэме». Вельмі дакладны пасаж. Быццам бы ён і не прысутнічае ў раёне раптоўнага бедства, але ў думках ён менавіта тут. І яшчэ ў шматлікіх іншых месцах.

У горадзе Вязьма прама на чыгунку рухнуў аўтамабільны мост. Няма чаго і сумнявацца, што правадыр ужо там. А на Балтыцы нешта невядомае дзюбнула па двух караблях. Вядома, ён адразу туды - што ды чаму? Мала таго, дык яшчэ і на Ціхім акіяне нейкія разгільдзяі прымудрыліся спаліць «Кацярыну Вялікую» - гонар ледакольнага флоту Расеі. А тут яшчэ «спецаперацыя» з усімі яе кашмарамі і іншымі разынкамі. Вось і даводзіцца сумяшчаць фізічную прысутнасць з прысутнасцю «ў гэтай тэме».

Разгул стыхіі выклікаў вялікую трывогу за лёсы краіны. Ці не закрануць патэнцыйныя вясновыя катастрофы і галоўнага стратэгічнага аб'екта дзяржавы - бункера. А раптам праектанты, будаўнікі і іншыя асобы чагосьці недаглядзелі? Ці няма дамбы якой паблізу? А то прыскачаш у адмысловы момант да самай надзейнай схованкі, а тамака ўсё той жа расейскі патоп - бессэнсоўны і бязлітасны.

І што тады?

Уладзімір Халіп, адмыслова для Charter97.org