Кім быў легендарны князь Гедымін?

Што вядома пра князя, пры якім ВКЛ пачало ўзвышацца над суседзямі.

Знакаміты кіраўнік ВКЛ Гедымін - адзін з найбольш яскравых кіраўнікоў свайго часу, мудры палітык і дыпламат, а таксама таленавіты і смелы палкаводзец. Менавіта ў перыяд яго праўлення былі закладзены асновы дзяржаўнай магутнасці Літвінскай дзяржавы. Дынастыя, родапачынальнікам якой з'явіўся князь літвінаў, паспяхова кіравала на працягу доўгага часу. Гедымінавічы сталі заснавальнікамі мноства арыстакратычных прозвішчаў не толькі ў Рэчы Паспалітай, але і ў Расейскай імперыі, піша «Литвин».

Таямніца радаводу вялікага Гедыміна ўтоеная за імглой стагоддзяў. Да нас не дайшло дакладных звестак аб даце і месцы нараджэння Гедыміна, таму вакол гэтай інфармацыі створана вельмі шмат легенд.

Паводле самай распаўсюджанай версіі, Гедымін быў далёкім сваяком рымскага імператара Нерона. Яго продкі ўладкаваліся на Балтыйскім узбярэжжы сярод іншых заможных рымлян. Аднак выдумкі храністаў 14-15 стагоддзяў сёння не варта прымаць усур'ёз. Рымская легенда прыгожая, але непраўдападобная.

Радаводныя кнігі Русі 16-17 стагоддзяў кажуць аб тым, што Гедымін паходзіў з роду Рурыкавічаў. Дакументы афіцыйнага архіва, заснаванага імператарам Паўлам I, гавораць таксама. Традыцыя адносіць нашчадкаў Гедыміна да Рурыкавічаў заахвочвалася расейскімі манархамі.

Ворагі князя распаўсюджвалі аб ім пагалоскі, быццам у мінулым ён быў адным са смаленскіх князёў. Нібыта на загад Вялікага князя Кіеўскага Гедымін адправіўся на тэрыторыю Заходняй Русі для збору даніны. Але сабраныя сродкі ён не стаў аддаваць у казну, а з іх дапамогай дамогся ўлады, падкупіўшы правадыроў жмудзінаў і прусаў.

Хронікі тэўтонскіх рыцараў сведчаць, што ён быў слугой (або дружыннікам) літоўскага князя Віценя, але забіў свайго пана і захапіў уладу. Гэтая версія агучаная і вядомым расейскім гісторыкам Карамзіным.

Большасць даследчыкаў схільна лічыць, што Гедымін быў законным спадкаемцам князя Віценя, які змяніў яго на літвінскім пасадзе. Пры гэтым адны крыніцы лічаць яго братам, а іншыя сынам гэтага князя. Іпацьеўскі летапіс, датаваны пачаткам пятнаццатага стагоддзя, называе яго сынам. Але ўжо праз паўстагоддзя з'яўляецца новая версія, паводле якой, Гедымін з'яўляецца ўжо пляменнікам Віценя.

Вялікі князь Гедымін, кім бы ён ні быў, у гісторыі сярэдніх вякоў застанецца навек як мудры палітык і збіральнік Вялікага княства Літоўскага.

Час, у які князь Гедымін заняў літвінскі трон быў вельмі неспакойным. Заходнім межам літоўскіх земляў пагражалі войскі крыжакоў, а ўсходнія знаходзіліся пад прыцэлам татарскіх ваяроў Залатой Арды.

Становішча ўнутры самога Княства таксама было не простае. Акрамя спрадвечна літвінскіх (беларускіх) земляў, у складзе княства знаходзіліся шырокая Жамойць і Чорная Русь. Насельніцтва краіны спавядала розныя рэлігіі. Большасць складалі праваслаўныя, пасля язычнікі і каталікі.

Сам Гедымін быў язычнікам. Над княствам раз-пораз навісала пагроза ўнутраных канфліктаў на рэлігійнай глебе. І ў такіх складаных умовах князь паспяхова кіраваў амаль чвэрць стагоддзя. Галоўным яго прынцыпам было выхаванне цярпімасці і недапушчэнне варожасці на базе рэлігійных ці нацыянальных асаблівасцей. Нягледзячы на сваю прыхільнасць паганству, Гедымін лічыў выгадным мець у ліку набліжаных шмат хрысціян. Так, стараста горада Горадні, па імені Давід, які з'яўляўся адным з найлепшых вайсковых князя, спавядаў праваслаўе і заставаўся самым грозным ворагам крыжакоў.

За час свайго кіравання Гедымін заснаваў два гарады-крэпасці: Трокі (Тракай) і Вільню. У знешняй палітыцы мудры князь аддаваў перавагу дыпламатычныя метады. Ён узмацняў свой уплыў і падтрымліваў дружалюбныя адносіны шляхам заключэння шлюбаў і вядзення перамоваў.

Вядома, даводзілася Гедыміну і ваяваць. Напрыклад Кіеў ён змог падпарадкаваць толькі пасля ўпартай барацьбы. Князь Гедымін - вядомы кіраўнік ВКЛ, пры якім дзяржава квітнела і ўмацоўвалася. Дзякуючы яго дзеянням былі пашыраны і ўмацаваны межы дзяржавы, падтрымліваліся дружалюбныя дачыненні з суседзямі. Унутры самога ВКЛ звады і канфлікты былі зведзены да мінімуму дзякуючы цярпімасці і мудрасці князя Гедыміна.